Demokratyczna Armia Krajowa (DAK)

Demokratyczna Armia Krajowa (DAK) - nielegalna organizacja młodzieżowa działająca w Strzyżowie n/Wisłokiem, Lutczy, Żyznowie i Rudzie Śląskiej w latach 1949-1950. Za cel stawiała sobie walkę z narzuconym siłą ustrojem komunistycznym. Założona w dniu 1 września 1949 roku w Gbiskach koło Strzyżowa przez Eugeniusza Szczepankiewicza, Tadeusza Nowaka, Kazimierza Łyszczarza, Jerzego Żeglina i Jana Prokopowicza. Zdekonspirowana poprzez zdradę jednego z członków, rozbita przez UB 28 kwietnia 1950 roku. Liczyła 40 osób, z których 33 zostało aresztowanych. Skazani na kilkuletnie więzienie członkowie organizacji odbywali wyroki w Jaworznie, Rawiczu, Wronkach, Fordonie.

Cele organizacji

• Powiększenie szeregów organizacji oparte na werbunku młodzieży szkół średnich i wyższych oraz oficerów wojskowych powracających do kraju z zachodu
• Walka z siłowym organizowaniem rolniczych spółdzielni produkcyjnych na wsi
• Opanowanie przez członków DAK legalnych organizacji młodzieżowych i rozbijanie ich działalności od wewnątrz.
• Szkolenie ideologiczne, wojskowe, dywersyjne i sanitarne.
• Opracowanie planów wsi i miast województwa rzeszowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem rozlokowania jednostek wojska, KBW, UB, MO i komitetów partii.
• Nawiązanie kontaktów z organizacjami państw zachodnich, w tym ze skautingiem w Londynie, celem pozyskania materiałów informacyjnych z zakresu aktualnej sytuacji politycznej oraz zdobycia środków finansowych, niezbędnych do rozwijania działalności konspiracyjnej
• Udział w powszechnym powstaniu, po ewentualnym wybuchu III wojny światowej
• Udział w budowie demokratycznej Polski, tolerancyjnej wobec mniejszości narodowych, sfederowanej z państwami środkowej Europy, zdolnej się oprzeć ekspansji zarówno ze strony państw Wschodu jak i Zachodu.

Działalność

• Werbowanie nowych członków i szkolenie ich w dziedzinie wojskowości.Organizowano szkolenia w zakresie konspiracji, dywersji, sabotażu i sanitarne.
• Wyszukiwanie i zdobywanie broni. Zdobyto rewolwer typu "nagan", pistolet typu "FN", pistolet maszynowy typu "pepesza" oraz magazyn broni przekazany przez członka AK i nie przechwycony przez UB w tym: pistolety maszynowe typu "pepesza"-3 szt., karabin maszynowe typu "Schmeisser", karabiny maszynowe typu "Diektiariew"-2 szt., karabiny maszynowe typu "MP"-2 szt., pistolet krótki typu "parabellum", pistolet krótki typu "FN", 20 sztuk ręcznych granatów, trzy kostki trotylu, trzy tysiące sztuk amunicji
• Dywersja akcji propagandowej komuny (zrywanie transparentów, zamalowywanie haseł, przygotowanie i kolportaż ulotek do mieszkańców itp.)
• Dywersja i rozbijanie od wewnątrz legalnych organizacji młodzieżowych takich jak ZHP, ZMP, ZMW.
• Gromadzenie materiałów i szkiców sytuacyjnych o jednostkach wojskowych KBW, UB, MO i komitetów partyjnych z uwzględnieniem stanu liczebnego, uzbrojenia i wyposażenia technicznego.
• Opracowywanie i kolportaż materiałów propagandowych.

Opracowano na podstawie książki Jana Prokopowicza "Młodość zdeptana lecz nieujarzmiona. Demokratyczna Armia Krajowa w latach 1949-1955", Rzeszów 1999.